Landenrapport Indonesië

Landen van Zuidoost-Azië:

Atradius STAR rating van het politieke risico*:

Indonesië: 5 (matig risico) - positief
Maleisië: 3 (matig-laag risico) - negatief
De Filipijnen: 5 (matig risico) - positief
Singapore: 1 (laag risico) - stabiel
Thailand: 4 (matig-laag risico) - negatief
Vietnam: 6 (matig-hoog risico) - positief

* De STAR rating loopt van 1 tot 10, waarbij 1 het laagste risico aangeeft en 10  het hoogste. De 10 ratingstappen zijn samengevoegd tot 5 algemene  categorieën om hun interpretatie in termen van kredietkwaliteit te  vergemakkelijken. Beginnende vanaf het gunstigste deel van het  kwaliteitsspectrum, variëren die categorieën van ‘laag risico’, ‘matig-laag risico‘,  ‘matig risico‘, ‘matig-hoog risico‘ tot ‘hoog risico‘, met een aparte score  gereserveerd voor ‘zeer hoog risico‘. In aanvulling op de 10-puntsschaal zijn aan  elke stap op de schaal ratingmodifiers verbonden: ‘positief’, ‘stabiel’ en ‘negatief’. Dankzij de ratingmodifiers is het mogelijk om verder te verfijnen en differentiëren tussen landen in termen van risico.

 

 

 

Politieke situatie

Staatshoofd/regeringsleider: President Joko ‘Jokowi’ Widodo (Indonesische Democratische Partij en Strijd), sinds oktober 2014
Regeringsvorm: Republiek
Regeringsvorm: Meerpartijencoalitie

Nieuwe en meer hervormingsgezinde president aan het bewind

In 2014 vonden in Indonesië parlements- en presidentsverkiezingen plaats. De presidentsverkiezingen in juli werden gewonnen door Joko Widodo (‘Jokowi’ in de volksmond), de gouverneur van Jakarta. In de openbare ambten die hij tot
nu toe bekleedde, als burgemeester van Surakarta en gouverneur van Jakarta, heeft hij bewezen dat hij een succesvol hervormer en bestrijder van corruptie is. Corruptie, belangengroepen en de nationalisatie van grondstoffen, het  zogenaamd ‘resource nationalism’, zijn hardnekkige obstakels voor de broodnodige structurele economische hervormingen en het presidentschap van Jokowi wordt beschouwd als de beste kans om die problemen aan te pakken.

Hij heeft echter de steun nodig van de kleinere partijen in het parlement en na de stembusgang is het politiek landschap sterk versnipperd. De Indonesische Partij van Democratie en Strijd (PDI-P) van Jokowi haalde slechts 19 % van de parlementszetels en er is een coalitie van minstens vier partijen nodig om de absolute meerderheid te verwerven. Dit zal waarschijnlijk structurele hervormingen in de weg staan. Intussen heeft de verslagen presidentskandidaat Prabowo Subianto zich niet bereid getoond om deel te nemen aan een constructieve oppositie in het parlement, maar lijkt hij in plaats daarvan al het mogelijke te doen om de beleidsvorming van Jokowi te ondermijnen.

Economische situatie

 

 

Diepe structurele problemen houden aan

De economische groei viel tegen in 2014, met slechts 5,1 % bbp, deels als een gevolg van het exportverbod op ruwe mineralen en ook omwille van de politieke onzekerheid in het vooruitzicht van de algemene en presidentsverkiezingen.
Toch wordt verwacht dat de groei zal aantrekken in 2015: volgens de prognose tot ongeveer 6%. Hogere inkomens - het gevolg van economisch goede jaren - hebben geleid tot een groeiende middenklasse in Indonesië (naar schatting meer dan 30 miljoen mensen in een land van 242 miljoen inwoners) en dit zal ook de binnenlandse consumentenbestedingen aanzwengelen op de korte en middellange termijn.

Ondanks de over het algemeen bevredigende groeipercentages, zijn er nog steeds diepe structurele problemen, zoals een logge bureaucratie, wijdverspreide corruptie, een gebrekkig rechtssysteem, een starre arbeidsmarkt en gebrekkige infrastructuur die de groei blijven beperken. Er zijn nog te veel barrières voor directe buitenlandse investeringen (DBI), die ernstig worden belemmerd door de gebrekkige infrastructuur en energievoorziening, en dus verbaast het niet dat de investeringen in de oliewinningscapaciteit en infrastructuur onder de verwachtingen blijven.

 

 

Brandstofsubsidies eindelijk verlaagd

Vanaf 2010 is het jaarlijks begrotingstekort toegenomen, en dat is voor een groot deel toe te schrijven aan de dure brandstofsubsidies die goed zijn voor meer dan 15% van de nationale begroting. Die subsidies knagen ook aan de noodzakelijke overheidsinvesteringen in infrastructuur en sociale zekerheid, en brengen de budgettaire houdbaarheid op lange termijn in gevaar. Elk jaar wordt meer overheidsgeld gespendeerd aan brandstofsubsidies dan aan sociale programma‘s en kapitaaluitgaven samen.

In november 2014 besliste president Jokowi uiteindelijk om de subsidies voor benzine en diesel te verlagen om het overheidsbudget te ontlasten, waardoor de brandstofprijzen met ongeveer 30% stegen. Brandstofprijzen zijn een heel gevoelig onderwerp in Indonesië, waar bijna 100 miljoen mensen moeten rondkomen van 2 dollar per dag of minder. In het verleden hebben zelfs bescheiden prijsstijgingen geleid tot sociale onrust. Om de inflatie binnen de perken te houden na de stijging van de brandstofprijzen, verhoogde de centrale bank de rente met 25 basispunten naar 7,75%. Uiteindelijk werden op 1 januari 2015 de benzinesubsidies volledig afgeschaft en de subsidies voor diesel beperkt, waarbij werd geprofiteerd van de dalende olieprijzen. Die maatregel zou de druk op de nationale begroting moeten verminderen en de regering de mogelijkheid bieden om meer te besteden aan infrastructuurverbetering, gezondheidszorg en onderwijs.

 

 

Externe positie kwetsbaarder dan in het verleden

Het land heeft nog steeds een stevige economische basis. De buitenlandse schuldenlast blijft beheersbaar en er is voldoende liquiditeit. Maar de externe positie van Indonesië is nu kwetsbaarder dan in het verleden, vanwege het tekort op de lopende rekening en de hogere buitenlandse schuld van de privésector.

In 2014 deed zich in Indonesië in geen herhaling voor van de uitstroom van internationaal kapitaal in 2013, toen de munt onder druk kwam te staan toen de Amerikaanse centrale bank besliste om haar stimulusprogramma terug te schroeven en buitenlandse investeerders massaal financiële activa en aandelen verkochten. De roepia kan in de toekomst echter  opnieuw onder druk komen te staan.

De verlaging van de brandstofsubsidies is een begin, maar er moeten meer structurele hervormingen en minder afhankelijkheid van buitenlandse financiering komen. Zonder hervormingen om de structurele economische problemen op te lossen, zal de economische groei onder het potentieel blijven.