Landenrapport Japan 2017

 

 

Economische situatie

Bescheiden groei ondanks uitgebreide stimuleringsmaatregelen

 

 

 

Japans economische prestatie blijft matig, ondanks het feit dat de regering en de centrale bank sinds 2013 een immens stimuleringsprogramma hebben gelanceerd, inclusief een drastische versoepeling van het monetaire beleid en verschillende pakketten voor het fiscaal beleid en de overheidsuitgaven. 2016 was het derde jaar op rij van groei onder 1% en ook voor 2017 wordt slechts een bescheiden groei verwacht.

De deflatie is teruggekeerd in 2016 omdat de prijzen bleven stijgen, vooral door een sterke yen en lage olieprijzen, terwijl de  inflatieverwachtingen nog steeds heel laag zijn. Ondanks een vastberadenheid om de inflatie boven 2% te laten stijgen, blijven de vooruitzichten bescheiden. Hoewel het er naar uitziet dat de olieprijs is afgevlakt, vertaalt dit zich nog niet in een echte duw in de rug van de consumentenprijzen in Japan. De deflatie heeft zich integendeel uitgebreid naar andere delen van de economie, zoals verbruiksgoederen, als gevolg van de sterkere positie van de yen ten opzichte van de Amerikaanse dollar in 2016 - ondanks het uiterst soepele monetaire beleid van de Bank van Japan. Verwacht wordt dat de inflatie in 2017 opnieuw positief zal worden, doordat de grondstofprijzen zich stilaan herstellen, maar naar verwachting slechts tot 0,6%.

 

 

De waardestijging van de yen was het gevolg van de marktperceptie dat de yen nog altijd ondergewaardeerd is en door zijn status als ’safe haven valuta‘. Die trend is echter omgekeerd door het resultaat van de Amerikaanse presidentsverkiezingen van november 2016, dat eind 2016 een waardestijging van de Amerikaanse dollar veroorzaakte. De Amerikaanse dollar zal in 2017 naar verwachting sterk blijven, wat zou moeten helpen om de Japanse export en het Japans ondernemersvertrouwen in 2017 te doen toenemen.

De last van een te grote overheidsschuld en andere uitdagingen

 

 

 

Na een lange periode van soepel fiscaal beleid kampt de Japanse regering met een heel hoge staatsschuld (meer dan 230% van het bbp in 2016). Japan rekent vooral op binnenlandse schuldeisers om de overheidsschuld te ondersteunen (ongeveer 90% is in handen van Japanse investeerders), wat de financieringsbasis minder vatbaar maakt voor kapitaalvlucht. Maar dit schuldniveau aanhouden is duur en een verdere stijging van de overheidsschuld zou die op een bepaald moment onhoudbaar maken.

 

 

Japan staat voor enkele grote uitdagingen. Naast het hoge begrotingstekort staat het land voor demografische uitdagingen: het aantal inwoners daalt en de beroepsbevolking krimpt ook. Zonder de nodige maatregelen zal Japan onvermijdelijk te maken krijgen met een krimpende belastingbasis en groeiende pensioenuitgaven. Veel industrieën hebben het al moeilijk door een gebrek aan personeel, wat leidt tot hogere arbeidskosten en ook hun internationale concurrentiepositie aantast.

Om een duurzaam herstel te bereiken en de economische prestatie van het land op lange termijn te stimuleren, moet men dringend werk maken van een meer flexibele arbeidsmarkt, een einde maken aan de bescherming van landbouwers, dokters en farmaceutische bedrijven en bedrijven verder dereguleren. De regering heeft herhaaldelijk aangekondigd dat ze die zaken in deze regeerperiode wil aanpakken, maar al deze hervormingen stuiten nog op hevig verzet van machtige belangenverenigingen. Toch valt nog te bezien of en wanneer structurele hervormingen zullen plaatsvinden.